Οι ζαχαρωτές μαντινάδες, είναι ένα έθιμο, που έχει ξεχωριστή θέση στην Πεδιάδα για περισσότερα από εκατό χρόνια.
Γλέντια, χοροί και χαρές υποδέχονται το καλοκαίρι, στο χωριό μας. Το πανηγύρι άρχιζε από την παραμονή της εορτής των Αγίων Αποστόλων, στις 28 Ιουνίου. Ο δρόμος μπροστά από την εκκλησία γέμιζε «πανηγυράδες», ενώ στους πάγκους τους έβρισκες σησαμόπιτες , παιχνίδια και μέσα σε χάρτινα χωνάκια ζαχαρωτές μαντινάδες: «Δέκα ζαχαρωτές μαντινάδες ένα φράγκο», έλεγαν οι «πανηγυράδες».
Τις πεντανόστιμες μαντινάδες τις περίμεναν πώς και πώς, μικροί και μεγάλοι, που δεν αναζητούσαν μόνο τη γεύση του ζαχαρωτού, αλλά και τη χαρά του τυχαίου μηνύματος της μαντινάδας και πριν τη γευτούν «μελετούσαν» την/τον αγαπημένη/ο τους.
«Αν μ’ αγαπάς με την καρδιά, δείξε μου σημαδάκι, οντό κρατούμε στο χορό, σφίξε μου το χεράκι.»
Στο Αποστολιανό γλέντι, στις 29 Ιουνίου, πάνω στο χορό, είχαν την ευκαιρία να ανταμώσουν νέοι και νέες, να ανταλλάξουν βλέμματα και να κάνουν συζητήσεις που δεν επιτρεπόταν τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου. Εκεί συναντιόταν πολλά βλέμματα.
«Ένα κλαδάκι έρωντα επήρα απ’ την καρδιά σου κι εφύτεψά το στον μπαξέ για να ’χω τ’ άρωμά σου.»
Οι Αποστολιανοί «πανηγυράδες», έφτιαχναν τις μαντινάδες οι ίδιοι, με τη βοήθεια της οικογένειας. Ζύμωναν πολλά κιλά ζάχαρη, γι’ αυτό χρειάζονταν και χέρια, άλεθαν την κανονική ζάχαρη στο χειρόμυλο για να γίνει άχνη, τύλιγαν τα χρωματιστά χαρτάκια σε σχήμα κωνικό, τα χαρτάκια έγραφαν μια μαντινάδα, οι πιο πολλές ήταν ερωτικού περιερχομένου αλλά υπήρχαν και αυτές με σκωπτικό περιεχόμενο.
Στη λεκανίδα ετοίμαζαν το μείγμα, με άχνη ζάχαρη, νερό και δραγάντι. Έπλαθαν τη ζύμη και τη σκέπαζαν με βρεγμένο πανί για να μην ξεραθεί. Μετά, έκαναν ένα λεπτό «κορδόνι», έκοβαν σε μικρά κομμάτια το «κορδόνι» και τύλιγαν κάθε κομμάτι απαλά στο χαρτάκι.
Πάνω σε ένα τραπέζι, έστρωναν καθαρό πανί, εκεί άπλωναν τις μαντινάδες και τις σκέπαζαν με ένα τούλι, για να μην πάνε έντομα. Σε κάθε πόδι του τραπεζιού έβαζαν ένα ποτήρι νερό για να μην ανέβουν τα μυρμήγκια, εκεί τις άφηναν λίγες μέρες για να ξεραθούν.
Οι Αποστολιανοί «πανηγυράδες», πήγαιναν και στα γύρω χωριά, στα μεγάλα πανηγύρια, για να πουλήσουν την πραμάτεια τους. Και μπορεί να πέρασαν τα χρόνια, όμως χαμογελώ σαν σκέπτομαι τη χαρά μου, κοριτσάκι να ανηφορίζω στους Αγίους Αποστόλους με ολοκαίνουριο φόρεμα και παπούτσια και στη χούφτα μου, καλά κλεισμένο το χαρτζιλίκι, που μου έδωσε ο μπαμπάς μου για να πάρω ένα χωνάκι ζαχαρωτές μαντινάδες και ένα ψεύτικο δαχτυλιδάκι, με μπλε πέτρα, για να παίξω με τις φίλες μου το «δαχτυλίδι»
«Που ’ν’ το που ’ν’ το το δαχτυλίδι,
ψάξε ψάξε δε θα το βρεις.
Δε θα το βρεις δε θα το βρεις
το δαχτυλίδι π’ αναζητείς.»
Και να περνά το δαχτυλίδι από χέρι σε χέρι, τι γέλια, τι χαρές, τι όμορφες γλύκες αναμνήσεις, αναμνήσεις που γεμίζουν τη ψυχή χαρά!
Η γευστική μνήμη από τα παιδικά χρόνια της φίλης μου, ήταν η αφορμή να αναβιώσουμε το 2011 τις Ζαχαρωτές μαντινάδες, το πιο γλυκό έθιμο της Κρήτης, ευχαριστώ πολύ Ιωάννα Τσουκιά.
Καλό καλοκαίρι.
Λένα Ηγουμενάκη
Πρόεδρος του συλλόγου Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας
Supreme