Η εποχική γρίπη απειλεί τόσο τους ενήλικες, όσο και πολύ περισσότερο τα παιδιά που παραμένουν σε περιβάλλοντα με μαζική συνάθροιση ατόμων. Το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο τη χειμερινή περίοδο που όπως είναι φυσικό οι διάφορες ιώσεις βρίσκονται στο επίκεντρο των απειλητικών εποχιακών κινδύνων της υγείας. Ενήλικες που εργάζονται σε μεγάλα γραφεία που συγκεντρώνουν πολύ κόσμο (πχ. Δημόσιες υπηρεσίες, τράπεζες κλπ.), αλλά και μαθητές σε σχολεία – παιδότοπους κλπ.αποτελούν ομάδες υψηλού κινδύνου. Ένα και μόνο άτομο (συνάδελφος, επισκέπτης ήσυμμαθητής ) να φέρει τα συμπτώματα, η γρίπη – ίωση μπορεί να μεταφερθεί άμεσα και στους υπόλοιπους στον ίδιο χώρο. Το ΚΕΕΛΠΝΟ (Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων) με συνεχείς ανακοινώσεις και διαφημίσεις του μάς ενημερώνει ότι η γρίπη ως οξεία νόσος του αναπνευστικού συστήματος μεταδίδεται πολύ εύκολα από το ένα άτομο στο άλλο. Μπορεί να προκαλέσει από ήπια έως και πολύ σοβαρή νόσηση.
Γρίπη και εποχική γρίπη
Στην Ελλάδα εποχικές εξάρσεις γρίπης εμφανίζονται κατά τους χειμερινούς μήνες (από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο). Με βάση τα δεδομένα των τελευταίων περιόδων εποχικής γρίπης στη χώρα μας, φαίνεται ότι η επιδημιολογία του νοσήματος, μετά την πανδημία του 2020, έχει πλέον αποκτήσει τα χαρακτηριστικά της συνήθους εποχικής έξαρσης, και ειδικότερα:
- το επιδημικό κύμα συμβαίνει μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου,
- η κορύφωση της δραστηριότητας συμβαίνει μεταξύ Φεβρουαρίου-Μαρτίου,
- κυκλοφορούν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο ποσοστό όλα τα στελέχη γρίπης.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα είναι αυτονόητο ότι η Θωράκιση του ανοσοποιητικού μέσω της διατροφικής οδού είναι επιβεβλημένη. Αποτελεί μία πολύ ασφαλής λύση για να αντιμετωπίσουμε την προσβολή από μία ενδεχόμενη εποχική γρίπη.
Θρεπτικά συστατικά, προστάτες του ανοσοποιητικού
Το ανθρώπινο σώμα χρειάζεται διάφορα θρεπτικά συστατικά για την εύρυθμη λειτουργία του. Σημαντικό ρόλο παίζουν στην θωράκιση του ανοσοποιητικού παίζουν τα οι ακόλουθα θρεπτικά συστατικά:
* Β-καροτένιο: Συντελεί στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος μέσω της αύξησης της δραστικότητας των προστατευτικών φονικών κυττάρων (NΚ κυττάρων), ο ρόλος των οποίων έγκειται στην καταστροφή των μολυσμένων από ιούς κύτταρα. Το β-καροτένιο αποτελεί το πιο διαδεδομένο καροτενοειδές (αποτελεί την πρόδρομη ουσία για τον σχηματισμό της βιταμίνης Α) και εμπεριέχεται σε τροφές όπως: φρούτα και λαχανικά με βαθύ κίτρινο ή πορτοκαλί χρώμα (βερίκοκο, πεπόνι, ντομάτα, καρότα) καθώς και στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μαρούλι, μπρόκολο και ποικίλα χόρτα).
* Βιταμίνη C: Συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγής λευκοκυττάρων, αντισωμάτων και ιντερφερονών, (πρωτεΐνες οι οποίες αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των ιών). Κυριότερες πηγές βιταμίνης C αποτελούν τα εσπεριδοειδή, η φράουλα, το ροδάκινο, το ακτινίδιο, το λάχανο, η ντομάτα, η πιπεριά, ο μαϊντανός, το κουνουπίδι και το μπρόκολο.
* Βιταμίνη Ε: Συντελεί στην παραγωγή β-κυττάρων, μιας ειδικής κατηγορίας λεμφοκυττάρων, κύτταρα με ουσιαστικό ρόλο σε ειδικούς αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού. Πολύ καλές πηγές βιταμίνης Ε αποτελούν το ελαιόλαδο, τα θαλασσινά (όπως οι γαρίδες), οι ξηροί καρποί και τα δημητριακά.
* Η βιταμίνη D, όπου παραδοσιακά θεωρούταν εφόδιο κατά της οστεοπόρωσης, της διατήρησης ενός γερού μυοσκελετικού συστήματος και ευεργετική στο μηχανισμό της όρασης, πλέον συνδέεται ευθέως με την καταπολέμηση των ιώσεων. Μελέτες των τελευταίων χρόνων έχουν δείξει ότι η βιταμίνη D αλληλεπιδρά άμεσα με τα κύτταρα που είναι υπεύθυνα για την καταπολέμηση μολύνσεων της αναπνευστικής οδού, όπως η βρογχίτιδα. Σε μία έρευνα που αφορούσε ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια(COPD) δόθηκαν υψηλές δόσεις συμπληρωμάτων βιταμίνης D για ένα έτος. Το συμπέρασμα των ερευνητών ήταν ότι μόνο όσοι είχαν σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης D αποκόμισαν σημαντικά οφέλη από τη θεραπεία. Μια νέα μελέτη πολύ μεγάλου δείγματος (11.000 ανθρώπων) κατέδειξε ότι η πρόσληψη 800IU (διεθνών μονάδων) βιταμίνης D τη μέρα μειώνει τις πιθανότητες προσβολής από αναπνευστική ίωση κατά 50%, νούμερο που ασφαλώς είναι πολύ μεγάλο. Επιπλέον οι ερευνητές τείνουν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ο λόγος που το καλοκαίρι μειώνονται σχεδόν σε απόλυτο βαθμό οι ιώσεις δεν είναι μόνο ότι λόγω καιρικών συνθηκών είναι πολύ λιγότερο ανθεκτικοί εκτός σώματος. Είναι και εξαιτίας της αύξησης της διαθέσιμης βιταμίνης D στο σώμα, η οποία ως γνωστόν λέγεται και η «βιταμίνη του ήλιου» καθότι παράγεται όταν η ηλιακή ακτινοβολία έρχεται σε επαφή με το δέρμα (10 με 20 λεπτά έκθεσης στον ήλιο χωρίς αντηλιακό, αρκούν ώστε το σώμα μας να παράγει 10.000 με 20.000 IU).Το χειμώνα η βιταμίνη D είναι δυσεύρετη με φυσικό τρόπο, λόγω και του ότι περιέχεται σε λίγες τροφές (κυρίως σε λιπαρά ψάρια, στον κρόκο του αυγού και στα μανιτάρια).
* Ψευδάργυρος: έχει τον δικό του ιδιαίτερο ρόλο στο ανοσοποιητικό σύστημα καθώς βοηθάει στην αποκατάσταση των πληγών και συνεργεί στην φυσιολογική ανάπτυξη του ανθρώπου. Τρόφιμα πλούσια σε ψευδάργυρο είναι:
- Τα οστρακοειδή
- Κόκκινο κρέας
- Πουλερικά
- Φασόλια
- Καρύδια
* Σελήνιο: είναι ένα ακόμα βασικό συστατικό που βελτιώνει την άμυνα του οργανισμού. Πιο συγκεκριμένα βρίσκεται στην υπεροξειδάση της γλουταθειόνης, κάτι που επηρεάζει πολλές λειτουργίες στο ανοσοποιητικό σύστημα. Τρόφιμα πλούσια σε σελήνιο είναι:
- Το κρέας
- Τα θαλασσινά
- Ξηροί καρποί
- Δημητριακά ολικής άλεσης
* Προβιοτικά προϊόντα και τη δράση τους στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος. Με τον όρο προβιοτικά εννοούμε ζωντανά στελέχη βακτηρίων που προστίθενται στη διατροφή μέσω γάλατος, γιαουρτιού ή ακόμη και χυμών. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα προβιοτικά παράγουν πρωτεΐνες και αδρανοποιούν τους παθογόνους οργανισμούς. Η ισορροπημένη διατροφή μπορεί να εξασφαλίσει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά ωστόσο κάποιες φορές ίσως χρειάζεται η κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής μόνο με την συμβουλή κάποιου ειδικού επιστήμονα.
* Ω3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ: έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, δηλαδή Μειώνουν την παραγωγή ουσιών στον οργανισμό οι οποίες προάγουν τη φλεγμονή και την αυξημένη ευαισθησία στον πόνο. Ταυτόχρονα προάγουν τη σύνθεση ουσιών που έχουν αντιφλεγμονώδη και επουλωτική δράση. Ο καλύτερος τρόπος για να προμηθεύουμε τον οργανισμό μας με ω3 λιπαρά οξέα είναι καταναλώνοντας τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα λιπαρά ψάρια ( σολομός, ρέγκα, σκουμπρί, σαρδέλες, κολιός), καθώς επίσης να εντάξουμε στη διατροφή μας ξηρούς καρπούς. Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε το μουρουνέλαιο, το οποίο είναι γνωστό ότι εξ αιτίας των σπουδαίων διατροφικών ιδιοτήτων του(αποτελεί εξαιρετική πηγή ωμέγα-3 λιπαρών οξέων: DHA και ΕΡΑ, όπως και της ιδιαίτερα σημαντικής βιταμίνης D, περιέχει επίσης βιταμίνη Α και βιταμίνη Ε για την αντιοξειδωτική προστασία των ωμέγα-3), θωρακίζει αποτελεσματικά το ανοσοποιητικό.
Συμπερασματικά, η φυσική δραστηριότητα σε συνδυασμό με την υγιεινή διατροφή και η καλή ψυχική υγεία συμβάλουν στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος BSc, MSc, PhDΔιδάκτωρ ΤΕΔΔ Χαροκοπείου ΠανεπιστημίουΕπιστ/κός Συνεργάτης Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Α΄ Νευρολογική Κλινική, Αιγινήτειο ΝοσοκομείοΚαθηγητής ΚΕΔΙΒΙΜ Πανεπιστημίου Αθηνών