ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΗ ΣΤΑΦΙΔΑ: ΤΟ «ΜΑΥΡΟ ΔΙΑΜΑΝΤΙ» ΤΗΣ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ

Ένα από τα ιστορικότερα και χαρακτηριστικότερα προϊόντα της Αιγιάλειας αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Βοριοδυτικής Πελοποννήσου και των Ιονίων νήσων αποτελεί η κορινθιακή σταφίδα. Η κορινθιακή σταφίδα, προέρχεται από την αποξήρανση του μικρού, μαύρου και αγίγαρτου (χωρίς κουκούτσια) σταφυλιού, της ποικιλίας με την επιστημονική ονομασία Vitis vinifera L. var. Apyrena και το όνομά της οφείλεται στον Κορινθιακό κόλπο από τα λιμάνια του οποίου ξεκίνησαν οι πρώτες εξαγωγές της.
Καλλιεργείται σχεδόν αποκλειστικά στον Ελλαδικό χώρο κατά 80% όπου παράγεται και η καλύτερη ποιοτικά κορινθιακή σταφίδα σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό γιατί την ευνοεί το μικροκλίμα της περιοχής μας, ενώ αντίστοιχες προσπάθειες καλλιέργειάς της σε άλλες περιοχές του πλανήτη έδωσαν υποδεέστερες ποιότητές της.  Η κορυφαία ποιότητα κορινθιακής σταφίδας που παράγεται στην Ελλάδα είναι αυτή της περιοχής του Αιγίου και ευρύτερα της Αιγιάλειας, η φημισμένη Vostizza (Βοστίτσα) που αποτελεί και Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.). Κατά την περίοδο του των μεσαιωνικών χρόνων το Αίγιο ονομαζόταν «Βοστίτσα» που σήμαινε «η πόλη των κήπων». Σύμφωνα λοιπόν με την ιστορία, το πολιτιστικό αποτύπωμα αλλά και τη σημερινή κατάσταση η Αιγιάλεια θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως η πόλη της καλύτερης σταφίδας.
Στην περιοχή της Αιγιάλειας, οι παλιές σταφιδαποθήκες στο παραλιακό μέτωπο του Αιγίου και το αρχοντικό μέγαρο της οικογένειας του σταφιδεμπόρου Παναγιωτόπουλου (1802-1862), είναι μερικά από τα στοιχεία που εξακολουθούν μέχρι σήμερα να σημαδεύουν το τοπίο και να θυμίζουν τα χρόνια της κορινθιακής σταφίδας που σφράγισαν την ιστορία της περιοχής και των ανθρώπων της, καθορίζοντας καταλυτικά μέχρι σήμερα την πορεία τους. Την εποχή της ακμής του εμπορίου της σταφίδας το Αίγιο διέθετε απευθείας ακτοπλοϊκή σύνδεση με λιμάνια της Αγγλίας όπως το Μάντσεστερ και το Λίβερπουλ. Ήταν εκείνη η περίοδος όταν τα «Πριμαρόλια», δηλαδή τα πρώτα πλοία φορτωμένα με τη νέα σοδειά του «μαύρου χρυσού», έφευγαν από το λιμάνι του Αιγίου εν μέσω τιμητικών κανονιοβολισμών κι άλλων εορταστικών εκδηλώσεων, με κατεύθυνση τα λιμάνια του εξωτερικού. Τόσο μεγάλη ήταν τότε η συμβολή της κορινθιακής σταφίδας στις εξαγωγές (έφθασε στο 70% του όγκου των συνολικών εξαγωγών) και συνεπώς γενικότερα στην οικονομία, που μόνο ως υπερβολή δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτό που είχε πει κάποτε ο Ξ. Ζολώτας, ότι η σταφίδα για την Ελλάδα ήταν «ότι και ο καφές για τη Βραζιλία»!

Και από την ένδοξη ιστορική αναδρομή του παρελθόντος, στην κατάσταση του παρόντος…: Σήμερα η κορινθιακή σταφίδα αποτελεί την κύρια ή τη μερική μορφή απασχόλησης για 8000 περίπου οικογένειες της Αιγιάλειας. Εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς ότι είναι από τις βασικότερες πηγές εισοδήματος ειδικά σε μια περιοχή ορεινή με ιδιαίτερο εδαφολογικό ανάγλυφο, με χαμηλό ΑΕΠ και υψηλό ποσοστό ανεργίας εν μέσω μιας εποχής που η χώρα μας προσπαθεί να βγει από την περιπέτεια μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης. Ο αγρότης της Αιγιάλειας αναμένει από την πώληση της σταφίδας του και από τις δυστυχώς συνεχώς μειούμενες επιδοτήσεις του προϊόντος, να ζήσει αξιοπρεπώς, αντιμετωπίζοντας μια απαιτητική και δύσκολη καλλιέργεια, πηγαίνοντας κόντρα στο αυξημένο κόστος παραγωγής, το γερασμένο αμπελώνα σταφίδας και στις ευμετάβλητες καιρικές συνθήκες, που μπορούν μέσα σε ένα απόγευμα βροχής να καταστρέψουν τους κόπους μια ολόκληρης χρονιάς της σταφίδας που είναι απλωμένη στα αλώνια.
Παρόλο όμως τις παραπάνω δυσκολίες η κορινθιακή σταφίδα δεν παύει να αποτελεί ένα συγκριτικό και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της περιοχής της Αιγιάλειας, το οποίο όμως δυστυχώς δεν έχει αξιοποιηθεί ακόμα όσο θα έπρεπε έτσι ώστε η σταφίδα να προσδώσει τα μέγιστα για την ανάπτυξη της περιοχής.
Καταρχάς αξίζει να αναφερθεί ότι η εσωτερική ζήτηση κορινθιακής σταφίδας είναι ιδιαιτέρως χαμηλή και το μοτίβο αυτό ακολουθεί και η περιοχή της Αιγιάλειας. Υπολογίζεται ότι σήμερα στην Ελλάδα καταναλώνονται περί τους 1000 τόνους κορινθιακής σταφίδας έναντι 5000 τόνων αποξηραμένης σουλτανίνας σταφίδας, η οποία είναι ως επί το πλείστον εισαγόμενη από την τουρκία. Όπως είναι ευρέως γνωστό η κορινθιακή σταφίδα έχει καθιερωθεί ύστερα από τις σχετικές επιστημονικές μελέτες ως υπερτροφή (superfood). Ενδεικτικά αξίζει να αναφέρουμε ότι αν και μόνον αν, οι κάτοικοι των σταφιδοπαραγωγών περιοχών χρησιμοποιούσαν καθημερινά την ελάχιστη – συνιστώμενη από τις παραπάνω μελέτες – ποσότητα σταφίδας προς βελτίωση της υγείας η οποία είναι περίπου 50 γραμμάρια, τότε η μισή εγχώρια παραγωγή του προϊόντος δε θα «κατάφερνε» να περάσει τη διώρυγα της Κορίνθου για να εξαχθεί!
Πέραν αυτού, η σταφιδοκαλλιέργεια διαμορφώνει για αιώνες το συλλογικό βίο των σταφιδοπαραγωγών κοινοτήτων αλλά και το πολιτιστικό τοπίο των περιοχών στις οποίες παράγεται και μεταλαμπαδεύεται από γενιά σε γενιά, συνιστώντας σημαντικό στοιχείο βιώσιμης ανάπτυξης. Η καλλιέργεια της μαύρης κορινθιακής σταφίδας εγγράφηκε πρόσφατα στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και βρίσκεται ένα βήμα πριν την έγγραφή της στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO (Representative List of Intangible Cultural Heritage of Humanity – UNESCO.
Ο τουριστικός τομέας στην Ελλάδα αποτελεί αδιαμφισβήτητα την ατμομηχανή της οικονομίας μας και είναι από τους ελάχιστους τομείς που αντιστάθηκαν σθεναρά στην ύφεση και αναπτύχθηκαν έτι περαιτέρω στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Παρουσιάζεται λοιπόν μια μοναδική ευκαιρία για την περιοχή της Αιγιάλειας να δημιουργήσει συνέργειες του τουριστικού τομέα με τα συγκριτικά και τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήματα της περιοχής.

Η σύζευξη της κορινθιακής σταφίδας – που αποτελεί και ένα από τα πλεονεκτήματα της περιοχής – και του τουριστικού προϊόντος, μπορεί να έχει διάφορες εκφάνσεις και πτυχές όπως ο αγροτουρισμός, ο γαστρονομικός τουρισμός ακόμη και ο πολιτιστικός τουρισμός με τα ιστορικά στοιχεία και τα πολιτιστικά μνημεία που δημιουργήθηκαν από την ακμή του εμπορίου της σταφίδας στην περιοχή της Αιγιάλειας.
Ένα πακέτο που θα μπορούσε να προταθεί από τους tour operators για την Αιγιάλεια, θα μπορούσε ενδεικτικά να περιλαμβάνει διαμονή σε κατάλληλα διαμορφωμένα καταλύματα (λινά) όπου ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει ή ακόμα και να συμμετέχει στη διαδικασία του τρύγου της κορινθιακής σταφίδας. Το πρωινό που θα προσφέρεται στον επισκέπτη αλλά και τα υπόλοιπα γεύματα της ημέρας (είτε στο χώρο διαμονής είτε στα καταστήματα εστίασης της Αιγιάλειας) θα μπορούσαν να έχουν χαρακτηριστικά εδέσματα με κορινθιακή σταφίδα, επισημαίνοντας την αξία της στη διατροφή και στην υγεία. Μία από τις επισκέψεις σε χαρακτηριστικά μνημεία της Αιγιάλειας προτείνεται να είναι στο Παναγιωτοπουλέικο Μέγαρο, όπου ο επισκέπτης θα θαυμάσει τη μοναδική εσωτερική διακόσμηση που έχει σαφείς επιρροές από τις χώρες του εξωτερικού στις οποίες εξαγόταν η κορινθιακή σταφίδα.

Μια ιδέα προς αξιοποίηση
Το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας και η Συνομοσπονδία Επιχειρηματιών Τουριστικών Καταλυμάτων Ελλάδος προωθούν σε Έλληνες και ξένους τουρίστες το πρωινό γεύμα από παραδοσιακά προϊόντα της ελληνικής γης. Το μεν Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας προσφέρει το «Ελληνικό Πρωινό», η δε Συνομοσπονδία Επιχειρηματιών Τουριστικών Καταλυμάτων Ελλάδος σερβίρει το «Καλάθι Πρωινού».
Πέρα όμως από το Ελληνικό πρωινό και το Καλάθι Πρωινού που απευθύνονται σε ξενοδοχεία, σε ενοικιαζόμενα δωμάτια και σε άλλους χώρους διαμονής, θα μπορούσε να δημιουργηθεί και το αντίστοιχο χαρακτηριστικό Ελληνικό δεκατιανό [Gr-unch, (Gr)eece Br(unch)] κάτι το οποίο δεν έχει γίνει οργανωμένα μέχρι στιγμής πουθενά στην Ελλάδα!
Το Grunch θα μπορούσε να προσφέρεται ως κέρασμα από τις καφετέριες μαζί με τον καφέ και τα άλλα ροφήματα, επιπλέον δε κι από άλλους χώρους εστίασης. Ας μη ξεχνάμε ότι περιοχές σαν την Αιγιάλεια αποτελούν παραθεριστικά μέρη και αρκετοί από τους παραθεριστές δεν διαμένουν σε κάποιο τουριστικό κατάλυμα αλλά φιλοξενούνται σε σπίτια συγγενών και φίλων τους. Το Grunch αποτελεί μια καλή ευκαιρία και για αυτούς να γνωρίσουν την κορινθιακή σταφίδα μιας και θα παραθερίζουν στην Αιγιάλεια, στην πόλη της καλύτερης σταφίδας!

Λίγα λόγια για τον Μιχάλη Καρβέλα
Ο Μιχάλης Καρβέλας κατάγεται από οικογένεια καλλιεργητών αγροτικών προϊόντων. Σπούδασε Χημικός M.Sc. στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και απέκτησε Μ.Β.Α. από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, κατά τη διάρκεια του οποίου εκπόνησε Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία στο Marketing της κορινθιακής σταφίδας. Εργάζεται ως Χημικός και μετέχει σε ειδικά προγράμματα για την ανάδειξη των ευεργετικών ιδιοτήτων της κορινθιακής (μαύρης) σταφίδας.

Είναι θερμός υποστηρικτής των ποιοτικών Ελληνικών προϊόντων και επέλεξε συνειδητά την παρούσα περίοδο της οικονομικής κρίσης να μη μεταναστεύσει αναζητώντας καλύτερες συνθήκες αλλά να παραμείνει στην Ελλάδα, δίνοντας τη μάχη εντός των τειχών από το μετερίζι που του αναλογεί!