Τον Αύγουστο στη λίγωση του φεγγαριού, η γιαγιά μάζευε όλα τα κηπικά, ακόμα κι αν δεν ήταν έτοιμα, για να τα «λιγώσει». Θεωρούσε ότι έτσι δεν θα χαλούσαν και δε θα σκουλήκιαζαν. Έκανε πλεξούδες τα κρεμμύδια, έδενε τα χειμωνιάτικα πεπόνια και τα κρεμούσε στα δοκάρια στο κατωσόρι¹. Μπελόνιαζε² τα δροσερά φασόλια και τις ντομάτες και τα ξέραινε στον ήλιο, ενώ τις μελιτζάνες τις έβαζε στην άρμη.
Τα τζαμπιά με τις μπουρνελάτες ντομάτες τα κρεμούσε στα δοκάρια στο κατωσόρι, άλλες ντομάτες τις έκανε λιαστό πελτέ, «έπλενε και έτριβε στο τρίφτη τις ντομάτες, έβαζε σε τσαντίλα³  τη τριμμένη ντομάτα, την έδενε καλά και τη κρέμαγε για να φύγουν τα υγρά της.
Την επόμενη μέρα την αλάτιζε, την άπλωνε σε ταψί και το σκέπαζε μ’ ένα τούλι. Το άφηνε στον ήλιο για 2 μέρες και μετά έβαζε τον πελτέ σε πήλινο κουρούπι⁴  που συμπλήρωνε το κενό του με ελαιόλαδο».
Τις υπόλοιπες ντομάτες τις έκανε σάλτσα, «έπλενε και έτριβε τις ντομάτες στον τρίφτη, σούρωνε τον πολτό για να φύγουν τα πολλά υγρά.  Στο τσουκάλι⁵ έβαζε τον πολτό και τον σιγόβραζε για αρκετή ώρα (περίπου 1 ώρα).  Ανακάτευε συχνά για να μη κολλήσει, αλάτιζε και άφηνε τη σάλτσα να σιγοβράσει για να εξατμιστούν τα υγρά της. Γέμιζε τα βάζα με τη σάλτσα ντομάτας και συμπλήρωνε το κενό στο βάζο με ελαιόλαδο».
Τα αποθήκευε στο κατωσόρι  και είχε όλο το χειμώνα ντομάτα…
Αφού μάζευε και το τελευταίο κηπικό η γιαγιά, ο παππούς ετοίμαζε τα χειμερινά κηπικά βάζοντας μπόλικη κοπριά και σκάβοντας με τη σκαλίδα⁶ το χώμα στο κηπούλι⁷. Φύτευε κάθε λογής λαχανικά: λάχανα, κεντανέ, γούλα, κουνουπίδι, ραπανάκια, φρέσκα κρεμμύδια και στην παραβολή⁸ φύτευε τις αγκινάρες, που ξεφύτρωναν με τα πρωτοβρέξα⁹.

Από την Λένα Ηγουμενάκη

1.Κατωσόρι: υπόγειος, αποθηκευτικός χώρος σπιτιού
2.Μπελονιάζω: περνώ τη κλωστή από το βελόνι
3.Τσαντίλα: λεπτό ύφασμα
4.Κουρούπι: πήλινο δοχείο
5.Τσουκάλι: κατσαρόλα
6.Σκαλίδα: Σκαλιστήρι, είδος κασμά
7.Κηπούλι: μικρός κήπος
8.Παραβολή: τα σύνορα του χωραφιού
9.Πρωτοβρέξα: περίοδος των πρώτων βροχών του φθινοπώρου